Δυστυχώς η ελληνική γλώσσα διαθέτει αρκετά περίπλοκο σύστημα φωνηέντων σε σχέση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές γλώσσες,κατάλοιπο από την αρχαία εποχή που η προφορά ήταν διαφορετική(π.χ. διαφορετική προφορά μακρών και βραχέων φωνηέντων),με αποτέλεσμα να έχουμε 3,4, ή και 5 διαφορετικά φωνήεντα και διφθόγγους που ακούγονται ακριβώς το ίδιο.Στις περισσότερες λέξεις υπάρχει συγκεκρειμένη σωστή ορθογραφία.Όμως υπάρχουν και αρκετές λέξεις που μπορεί να τις βλέπουμε γραμμένες 2 διαφορετικούς τρόπους και να θεωρούνται και οι 2 σωστοί,χωρίς να μπορεί κανείς να δώσει απάντηση με σιγουριά ποια ορθογραφία είναι η σωστή.Τα διλήματα αυτά στις περισσότερες περιπτώσεις έχουνε προκύψει λόγο άγνοιας της ετοιμολογίας,προσπαθειών απλοποίησης ή ξένης προέλευσης κάποιων λέξεων.Τα πιο συχνά διλήματα είναι υ ή β,η ή ι,ε ή αι και υ ή φ.Παρακάτω θα αναλύσω μερικά από αυτά και θα αιτιολογήσω ποια ορθογραφία θεωρώ σωστότερη σε κάθε περίπτωση.
Αυγό ή αβγό?
Ποιο προτιμώ από τα 2: Αυγό
Γιατί:Η προέλευση της λέξης αυγό(ή αβγό) είναι από παραφθορά της φράσης "τα ωά"(τα ωά -> τα ωγά -> ταυγά).Εφόσον ο φθόγγος β προέρχεται από αντικατάσταση του ω το οποίο είναι φωνήεν,θεωρώ ότι το υ που είναι επίσεις φωνήεν ταιριάζει καλύτερα απ'ότι το σύμφωνο β.
Αυτί ή αφτί?
Ποιο προτιμώ από τα 2: Αυτί
Γιατί:Παρόμοια περίπτωση με παραπάνω.Το αυτί(ή αφτί) προήρθε από παραφθορά της φράσης "τα ωτία"(τα ωτία -> ταυτία ->ταυτιά).
Τρένο ή τραίνο?
Ποιο προτιμώ από τα 2: Τραίνο
Γιατί:Η λέξη είναι ξένης προέλευσης και προέρχεται από την αγγλική και γαλλική λέξη train.Αφού στα αγγλικά γράφεται με "ai",γιατί στα ελληνικά να γράφεται με ε?Γενικώς είμαι υπέρ της διατήρησης της ορθογραφίας μίας ξένης λέξης αντί της απλούστευσης.
Μπύρα ή μπίρα?
Ποιο προτιμώ από τα 2: Μπύρα
Γιατί:Η προέλευση και η ετοιμολογία της λέξης μου είναι παντελώς άγνωστη.Στα αγγλικά γράφεται Beer,στα γερμανικά Bier και στα γαλλικά Biere.Βλέπουμε ότι παντού υπάρχη χρήση του γράμματος "e",άρα η πιό ταιριαστή ορθογραφία θα ήταν με "ει"(μπείρα).Όμως η συγκεκρειμένη ορθογραφία δεν υφίσταται,οπότε μεταξύ των 2 έγκυρων ορθογραφιών θα προτιμήσω το "υ" αφενός γιατί μου ταιριάζει καλύτερα στο μάτι (το μπίρα μου ξενίζει λίγο) και αφετέρου γιατί η ελληνική λέξη ζύθος γράφεται με υ.
Πάρτυ ή πάρτι?
Ποιο προτιμώ από τα 2: Πάρτυ
Γιατί:H λέξη είναι ξένη και σε όλες τις γλώσσες γράφεται σαν party.Θεωρώ παράλογο να μπαίνει "ι" εφόσον η λέξη είναι άκλιτη και δεν είναι ελληνική.
Στυλο ή στιλό?
Ποιο προτιμώ από τα 2: Στυλό
Γιατί:Η λέξη είναι γαλλικό αντιδάνειο από την ελληνική λέξη "στύλος"(λόγο της ομοιότητας του εργαλείου γραφής με μικροσκοπικό στύλο).Άρα η πιό λογική και σωστή γραφή θα ήταν με υ.
Καινούργιος ή καινούριος?
Ποιο προτιμώ από τα 2:Καινούριος
Γιατί:Αφού το ι στην συγκεκρειμένη περίπτωση από μόνο του προφέρεται σαν "γι" ,η προσθήκη του "γ" είναι εντελώς περιττή και άχρηστη.Διαφορετικά θα έπρεπε να γράφουμε και άλλες λέξεις με τον ίδιο τρόπο(π.χ. παιδγιά αντί παιδιά,ποτάμνια αντί ποτάμια,χαρτχιά αντί χαρτιά,καμπαναργιό αντί καμπαναριό)
Κλωτσιά ή κλοτσιά?
Ποιο προτιμώ από τα 2: Κλωτσιά
Γιατί:Η ετοιμολογία της λέξης μου είναι τελείως άγνωστη,όμως το "ω" μου ταιριάζει πολύ καλύτερα οπτικά απ'ότι το "ο".Ίσως επειδή το έχω συνηθίσει έτσι από παλιά.
Βρωμιά ή βρομιά?
Ποιο προτιμώ από τα 2: Βρωμιά
Γιατί:Ακόμη μία λέξη που δεν γνωρίζω από ποιά ρίζα προέρχεται.Ίσως να έχει ετοιμολογική συγγένεια με την βρώση(φαγητό,τροφή),οπότε δικαιολογείται η ορθογραφία με "ω". Εμπάση περιπτώση από θέμα συνήθειας και μόνο προτιμώ να το γράφω με "ω".
Φυστίκι ή φιστίκι?
Ποιο προτιμώ από τα 2: Φιστίκι
Γιατί:Προέρχεται από την τούρκικη λέξη fistik που γράφεται με i,άρα η γραφή με υ είναι αδικαιολόγητη.
Μανώλης ή Μανόλης?
Ποιο προτιμώ από τα 2: Μανώλης
Γιατί:Προέρχεται από το όνομα Εμμανουήλ.Η συλλαβή "ου" είναι μακρόπνοη,όπως όλοι οι δίφθογγοι.Άρα θα ήταν πιο λογικό να αντικατασταθεί με το μακρό ω παρά με το βραχύ ο.
Παιχνίδι ή παιγνίδι?
Ποιο προτιμώ από τα 2: Παιχνίδι
Γιατί:Η αλήθεια είναι ότι η γραφή με γ θα ήταν πιό σωστή αφού προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη "παίγνιον".Γι'αυτό και η συγκεκρειμένη γραφή είναι και η πιό παλιά.Όμως κανείς στον προφορικό λόγο δεν το προφέρει με γ.Πιστέυω ότι η γραφή μίας λέξης θα πρέπει να αντικατοπτρίζει και την ακριβή προφορά,οπότε θα προτιμήσω την γραφή με χ.
Ξύδι ή ξίδι?
Ποιο προτιμώ από τα 2: Ξύδι
Γιατί:Ξέρω ότι προέρχεται από την αρχαία λέξη όξος,άρα η λογική γραφή θα ήταν με ι(όξος->οξίδιον->ξίδιον->ξίδι).Όμως από συνήθεια και μόνο προτιμάω να το γράφω με υ αφού στις περισσότερες συσκευασίες ξυδιών(π.χ. ΤΟΠ), το γράφουν με υ.Για τον ίδιο λόγο προτιμώ και να γράφω ξυνός αντί ξινός παρόλο που το 2ο είναι πιο σωστό ετοιμολογικά.
Ξυπόλητος ή ξιπόλητος?
Ποιο προτιμώ από τα 2: Ξυπόλητος
Γιατί:Γιατί προέρχεται από το στερητικό ξ(ε)+υπόδημα (αυτός που δεν φοράει υποδήματα)
Κτήριο ή κτίριο?
Ποιο προτιμώ από τα 2: Κτήριο
Γιατί:Δεν γνωρίζω με σιγουριά την ετοιμολογία,αλλά πιθανόν να προέρχεται από το "κτίζω",άρα η πιο σωστή γραφή να είναι με "ι".Υπάρχει όμως και η θεωρία ότι προέρχεται από το "οικητήριον",άρα θα πρέπει να γράφεται με "η"Εγώ πάντως το βλέπω πολύ πιο συχνά γραμμένο με "η" παρά με "ι" και γι'αυτό έχω συνηθίσει να το γράφω κι εγώ με "η".
Βραδινός ή βραδυνός?
Ποιο προτιμώ από τα 2: Βραδυνός
Γιατί:Προέρχεται από το "βράδυ" που γράφεται με υ
Εταιρεία ή εταιρία?
Ποιο προτιμώ από τα 2:Και τα 2
Γιατί:Νομίζω ότι και τα 2 είναι εξίσου σωστά και χρησημοποιούνται με την ίδια συχνότητα.Γι'αυτό και το γράφω όπως τύχει κάθε φορά.
Μείγμα ή μίγμα?
Ποιο προτιμώ από τα 2: Μείγμα
Γιατί: Προέρχεται από την λέξη αναμειγνύω που γράφεται με "ει"
Καυγάς ή καβγάς?
Ποιο προτιμώ από τα 2: Καβγάς
Γιατί:Η λέξη είναι τούρκικη(kavga).Η γραφή με υ δεν έχει κάποια λογική βάση.
Αλίμονο ή αλλοίμονο?
Ποιο προτιμώ από τα 2: Αλίμονο
Γιατί:Η γραφή με 2 λ και "οι" είναι η παλαιά γραφή που πιθανόν να είναι και η σωστότερη ετοιμολογικά.Όμως σήμερα χρησημοποιείται κατακόρον η απλοποιημένη γραφή με 1 λ και "ι" και η παλιά ορθογραφία έχει σχεδόν ξεχαστεί εντελώς.
Παρφέ ή παρφαί?
Ποιο προτιμώ από τα 2: Παρφαί
Γιατί:Παρόλο που η γραφή με ε είναι πιο απλή και εμφανίζεται συχνότερα,επειδή η λέξη είναι γαλλική(Parfait) και είμαι κατά της αλλαγής της ορθογραφίας των ξένων λέξεων,προτιμώ το "αι"
Διόροφος ή διώροφος?(παρομοίως και τριόροφος ή τριώροφος)
Ποιο προτιμώ από τα 2: Διόροφος(και τριόροφος,τετραόροφος κ.ο.κ.)
Γιατί:Προέρχεται από τις λέξεις δύο+όροφος.Το υ από το δύο στις περισσότερες λέξεις απλοποιείται σε ι(π.χ. δίπορτος,διπρόσωπος,διήμερο).Όμως δέν βρίσκω καμία απολύτως λογική εξήγηση να το ο από τον όροφο να μετατραπεί σε ω.Η μόνη πιθανή εκδοχή είναι παλιότερα ο όροφος να γραφόταν ως ώροφος και να απλοποιήθηκε στην πορεία.
Αυγό ή αβγό?
Ποιο προτιμώ από τα 2: Αυγό
Γιατί:Η προέλευση της λέξης αυγό(ή αβγό) είναι από παραφθορά της φράσης "τα ωά"(τα ωά -> τα ωγά -> ταυγά).Εφόσον ο φθόγγος β προέρχεται από αντικατάσταση του ω το οποίο είναι φωνήεν,θεωρώ ότι το υ που είναι επίσεις φωνήεν ταιριάζει καλύτερα απ'ότι το σύμφωνο β.
Αυτί ή αφτί?
Ποιο προτιμώ από τα 2: Αυτί
Γιατί:Παρόμοια περίπτωση με παραπάνω.Το αυτί(ή αφτί) προήρθε από παραφθορά της φράσης "τα ωτία"(τα ωτία -> ταυτία ->ταυτιά).
Τρένο ή τραίνο?
Ποιο προτιμώ από τα 2: Τραίνο
Γιατί:Η λέξη είναι ξένης προέλευσης και προέρχεται από την αγγλική και γαλλική λέξη train.Αφού στα αγγλικά γράφεται με "ai",γιατί στα ελληνικά να γράφεται με ε?Γενικώς είμαι υπέρ της διατήρησης της ορθογραφίας μίας ξένης λέξης αντί της απλούστευσης.
Μπύρα ή μπίρα?
Ποιο προτιμώ από τα 2: Μπύρα
Γιατί:Η προέλευση και η ετοιμολογία της λέξης μου είναι παντελώς άγνωστη.Στα αγγλικά γράφεται Beer,στα γερμανικά Bier και στα γαλλικά Biere.Βλέπουμε ότι παντού υπάρχη χρήση του γράμματος "e",άρα η πιό ταιριαστή ορθογραφία θα ήταν με "ει"(μπείρα).Όμως η συγκεκρειμένη ορθογραφία δεν υφίσταται,οπότε μεταξύ των 2 έγκυρων ορθογραφιών θα προτιμήσω το "υ" αφενός γιατί μου ταιριάζει καλύτερα στο μάτι (το μπίρα μου ξενίζει λίγο) και αφετέρου γιατί η ελληνική λέξη ζύθος γράφεται με υ.
Πάρτυ ή πάρτι?
Ποιο προτιμώ από τα 2: Πάρτυ
Γιατί:H λέξη είναι ξένη και σε όλες τις γλώσσες γράφεται σαν party.Θεωρώ παράλογο να μπαίνει "ι" εφόσον η λέξη είναι άκλιτη και δεν είναι ελληνική.
Στυλο ή στιλό?
Ποιο προτιμώ από τα 2: Στυλό
Γιατί:Η λέξη είναι γαλλικό αντιδάνειο από την ελληνική λέξη "στύλος"(λόγο της ομοιότητας του εργαλείου γραφής με μικροσκοπικό στύλο).Άρα η πιό λογική και σωστή γραφή θα ήταν με υ.
Καινούργιος ή καινούριος?
Ποιο προτιμώ από τα 2:Καινούριος
Γιατί:Αφού το ι στην συγκεκρειμένη περίπτωση από μόνο του προφέρεται σαν "γι" ,η προσθήκη του "γ" είναι εντελώς περιττή και άχρηστη.Διαφορετικά θα έπρεπε να γράφουμε και άλλες λέξεις με τον ίδιο τρόπο(π.χ. παιδγιά αντί παιδιά,ποτάμνια αντί ποτάμια,χαρτχιά αντί χαρτιά,καμπαναργιό αντί καμπαναριό)
Κλωτσιά ή κλοτσιά?
Ποιο προτιμώ από τα 2: Κλωτσιά
Γιατί:Η ετοιμολογία της λέξης μου είναι τελείως άγνωστη,όμως το "ω" μου ταιριάζει πολύ καλύτερα οπτικά απ'ότι το "ο".Ίσως επειδή το έχω συνηθίσει έτσι από παλιά.
Βρωμιά ή βρομιά?
Ποιο προτιμώ από τα 2: Βρωμιά
Γιατί:Ακόμη μία λέξη που δεν γνωρίζω από ποιά ρίζα προέρχεται.Ίσως να έχει ετοιμολογική συγγένεια με την βρώση(φαγητό,τροφή),οπότε δικαιολογείται η ορθογραφία με "ω". Εμπάση περιπτώση από θέμα συνήθειας και μόνο προτιμώ να το γράφω με "ω".
Φυστίκι ή φιστίκι?
Ποιο προτιμώ από τα 2: Φιστίκι
Γιατί:Προέρχεται από την τούρκικη λέξη fistik που γράφεται με i,άρα η γραφή με υ είναι αδικαιολόγητη.
Μανώλης ή Μανόλης?
Ποιο προτιμώ από τα 2: Μανώλης
Γιατί:Προέρχεται από το όνομα Εμμανουήλ.Η συλλαβή "ου" είναι μακρόπνοη,όπως όλοι οι δίφθογγοι.Άρα θα ήταν πιο λογικό να αντικατασταθεί με το μακρό ω παρά με το βραχύ ο.
Παιχνίδι ή παιγνίδι?
Ποιο προτιμώ από τα 2: Παιχνίδι
Γιατί:Η αλήθεια είναι ότι η γραφή με γ θα ήταν πιό σωστή αφού προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη "παίγνιον".Γι'αυτό και η συγκεκρειμένη γραφή είναι και η πιό παλιά.Όμως κανείς στον προφορικό λόγο δεν το προφέρει με γ.Πιστέυω ότι η γραφή μίας λέξης θα πρέπει να αντικατοπτρίζει και την ακριβή προφορά,οπότε θα προτιμήσω την γραφή με χ.
Ξύδι ή ξίδι?
Ποιο προτιμώ από τα 2: Ξύδι
Γιατί:Ξέρω ότι προέρχεται από την αρχαία λέξη όξος,άρα η λογική γραφή θα ήταν με ι(όξος->οξίδιον->ξίδιον->ξίδι).Όμως από συνήθεια και μόνο προτιμάω να το γράφω με υ αφού στις περισσότερες συσκευασίες ξυδιών(π.χ. ΤΟΠ), το γράφουν με υ.Για τον ίδιο λόγο προτιμώ και να γράφω ξυνός αντί ξινός παρόλο που το 2ο είναι πιο σωστό ετοιμολογικά.
Ξυπόλητος ή ξιπόλητος?
Ποιο προτιμώ από τα 2: Ξυπόλητος
Γιατί:Γιατί προέρχεται από το στερητικό ξ(ε)+υπόδημα (αυτός που δεν φοράει υποδήματα)
Κτήριο ή κτίριο?
Ποιο προτιμώ από τα 2: Κτήριο
Γιατί:Δεν γνωρίζω με σιγουριά την ετοιμολογία,αλλά πιθανόν να προέρχεται από το "κτίζω",άρα η πιο σωστή γραφή να είναι με "ι".Υπάρχει όμως και η θεωρία ότι προέρχεται από το "οικητήριον",άρα θα πρέπει να γράφεται με "η"Εγώ πάντως το βλέπω πολύ πιο συχνά γραμμένο με "η" παρά με "ι" και γι'αυτό έχω συνηθίσει να το γράφω κι εγώ με "η".
Βραδινός ή βραδυνός?
Ποιο προτιμώ από τα 2: Βραδυνός
Γιατί:Προέρχεται από το "βράδυ" που γράφεται με υ
Εταιρεία ή εταιρία?
Ποιο προτιμώ από τα 2:Και τα 2
Γιατί:Νομίζω ότι και τα 2 είναι εξίσου σωστά και χρησημοποιούνται με την ίδια συχνότητα.Γι'αυτό και το γράφω όπως τύχει κάθε φορά.
Μείγμα ή μίγμα?
Ποιο προτιμώ από τα 2: Μείγμα
Γιατί: Προέρχεται από την λέξη αναμειγνύω που γράφεται με "ει"
Καυγάς ή καβγάς?
Ποιο προτιμώ από τα 2: Καβγάς
Γιατί:Η λέξη είναι τούρκικη(kavga).Η γραφή με υ δεν έχει κάποια λογική βάση.
Αλίμονο ή αλλοίμονο?
Ποιο προτιμώ από τα 2: Αλίμονο
Γιατί:Η γραφή με 2 λ και "οι" είναι η παλαιά γραφή που πιθανόν να είναι και η σωστότερη ετοιμολογικά.Όμως σήμερα χρησημοποιείται κατακόρον η απλοποιημένη γραφή με 1 λ και "ι" και η παλιά ορθογραφία έχει σχεδόν ξεχαστεί εντελώς.
Παρφέ ή παρφαί?
Ποιο προτιμώ από τα 2: Παρφαί
Γιατί:Παρόλο που η γραφή με ε είναι πιο απλή και εμφανίζεται συχνότερα,επειδή η λέξη είναι γαλλική(Parfait) και είμαι κατά της αλλαγής της ορθογραφίας των ξένων λέξεων,προτιμώ το "αι"
Διόροφος ή διώροφος?(παρομοίως και τριόροφος ή τριώροφος)
Ποιο προτιμώ από τα 2: Διόροφος(και τριόροφος,τετραόροφος κ.ο.κ.)
Γιατί:Προέρχεται από τις λέξεις δύο+όροφος.Το υ από το δύο στις περισσότερες λέξεις απλοποιείται σε ι(π.χ. δίπορτος,διπρόσωπος,διήμερο).Όμως δέν βρίσκω καμία απολύτως λογική εξήγηση να το ο από τον όροφο να μετατραπεί σε ω.Η μόνη πιθανή εκδοχή είναι παλιότερα ο όροφος να γραφόταν ως ώροφος και να απλοποιήθηκε στην πορεία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου